Kişiler Kuramlar Marifet Divanı Akademi Marifet Metinleri

Alexis de Tocqueville (29 Temmuz 1805 – 16 Nisan 1859)

Büşra KARA

Andcenter Editör 25 Mart 2020

0 432 2 dakika okuma süresi

Alexis-Charles-Henri Clérel de Tocqueville , Fransız tarihçi, hukukçu, devlet adamı ve sosyolog. 1805 – 1859 yılları arasında yaşamış Fransız düşünürdür. 29 Temmuz 1805’te Paris yakınlarında Verneuil’de doğmuştur. Soylu bir aileye mensuptur. Anne ve baba tarafında Fransız siyasetinde önemli roller üstlenmiş isimler mevcuttur. Devrimin şiddetli olduğu zamanlarda anne ve babası idam ile cezalandırılmış giyotinden son anda kurtulmuştur. Devrimden sonra babası 1817’de Moselle’e vali olarak tayin edilmiş Alexis de ortaöğrenimi Metz Cizvit Koleji’nde tamamlamıştır. Daha sonra Paris’te hukuk alanında eğitim alıp, 1827’de Versailles Mahkemesi’nde hâkim yardımcısı olarak görev almıştır. 1831’de Amerikan ceza sistemini incelemek için arkadaşı Gustave de Beaumont ile beraber Amerika Birleşik Devletleri’ne gitmiş ve oradayken 1832 yılında Birleşik Devletler’de Ceza Sistemi ve Fransa’da Uygulanması isimli bir çalışma yapmıştır.Amerika dönüşünde avukatlık yapmış ve bu esnada Amerika seyahatindeki gözlemlerini yazmış ve 1835 yılında düşünce sisteminin temelini oluşturan Amerika’da Demokrasi adlı eserinin ilk cildini yazmıştır.1835’te John Stuart Mill’in isimli arkadaşının yanına İngiltere’ye gitmiş ve aynı yıl Fransa’nın 1789 Öncesi ve Sonrası Toplumsal ve Siyasal Durumu (L’état social et politique de la France avant et depuis 1789) başlıklı denemesini yayınlamıştır. Bu çalışma, 1859 yılında yayınlanan Eski Rejim ve Devrim (L’Ancien Régime et la Révolution) isimli eserinin temelini oluşturur.1837 yılında siyasete atılmış, 1839 yılında Manches (Vologne) bölgesinde milletvekili seçilmiş ve 1851 yılına kadar bu görevde yer almıştır. 1849 yılında kısa bir süre Dışişleri Bakanlığı yapmıştır.1856’da Fransız siyaseti hakkında yazmış olduğu Eski Rejim ve Devrim isimli eseri yayınlanmıştır.1859 yılında veremden ölmüş, Tocqueville mezarlığına gömülmüştür.

Görüşleri : Eşitlik-Özgürlük Dengesi

Soylu bir aileden gelmekle birlikte dönemin ve günümüzün demokrasi anlayışına ciddi anlamda katkıda bulunmuştur. Kendisi her ne kadar liberalizmin ön plana çıkardığı özgürlükle, sosyalizmin temele aldığı eşitlik arasında bir denge kurmaya çalışmış olsa da toplumsal sınıfların varlığını kabul etmekten de öte bu sınıflara neredeyse Marksistler kadar önem verir. Demokratik rejimin Amerika’da daha başarılı olmasını toplumsal sınıflardan hareketle açıklar. Demokratik toplumlarda sınıfların zamanla yok olacağını ve böylece yaşam şartlarının herkes için eşitleneceğini ileri sürmüştür.

Önceliği demokratik olguya vermiştir. Ona göre demokrasi şartların eşit kılınmasıdır. Yani sınıf ayrılıklarının olmadığı herkesin eşit şartlarla eşit olduğu toplumlar demokratiktir. Tocqueville’ye göre bir diğer önemli kavram da özgürlüktür. Ona göre özgürlük eşitlik üzerine kurulamaz. Özgürlük şartlarının eşitliğinin sağlanması demokratik şartlar üzerine dayandırılması ve kurumlar tarafından korunması ile mümkündür.

Onun için özgürlük kavramının var olması için keyfe bağlılığın olmaması gerekir. İktidar yasalara uygun kullanılıp kimseye “mutlak güç” verilmediği sürece özgürlük sağlanabilir. Bunu için de birbirini dengeleyen mekanizmalar olmalı yani siyasal ve yönetimsel organlar çoğaltılmalıdır.

Tocqueville’ye göre toplumsal ilişkilerimizden özgürlüğe kadar bir sürü değerin merkezinde özgürlük kavramı bulunmaktadır. Özgürlüğün koşulu da insanların gelenekleri ve inançlarıdır. Ki geleneklerinin de belirleyici unsuru dinleridir. Amerikan toplumunun din ile özgürlüğü doğru şekilde birleştirebildiğini bu yüzden avantajlı olduğunu ama Fransa’nın din ile özgürlük anlayışı arasında zıtlıklar bulunduğu için dezavantajlı olduğunu söylemiştir. Bu çalışması dolayısıyla da karşılaştırmalı sosyoloji yapan ilk düşünürlerdendir.

Amerika’nın özgürlüğünü din ile sağladığını düşündüğü için din kavramı üzerinde durmuştur. O’na göre din insanın kedini güvende hissetmek için başvurduğu bir umut arayışıdır ve bu inanışın insana kazandırdıkları kaybettiklerinden daha çoktur. Çünkü insanı bu dünyada kuşkudan kurtarır. Dinin devleti düzenlediğini ileri sürüp ‘medeni din’ kavramı üzerinde durmuştur. Aynı zamanda dinin diğer dogmatik inançlara göre daha iyi olduğunu söylemiştir.

Eserleri

– Birleşik Devletler Ceza Sistemi ve Fransa’da Uygulanması (Du système pénitentiaire aux Etats-Unis et de son application en France) (1833)

– Amerika’da Demokrasi (De la démocratie en Amérique) 1.Cilt (1835)

– Fransa’nın 1789 Öncesi ve Sonrası Toplumsal ve Siyasal Durumu” (L’état social et politique de la France avant et depuis 1789) (1836)

– Amerika’da Demokrasi 2.Cilt (1840)

– Tocqueville, anılarını (Souvenirs) yazar (1850-1851)

– Eski Rejim (Ancien Régime) toplumu üzerine arşivlerde yoğun bir çalışma yapar (1853)

– Eski Rejim ve Devrim (L’Ancien Régime et la Révolution) (1856)

Kaynakça