GEORGE RİTZER
Beyza USLU- AYBÜ, SBE, FDB, Yüksek Lisans Öğrencisi

George Ritzer 1940’ta New York’ta doğmuştur. Liseyi Bronx High School of
Science’da okuyup, City College of New York’ta yüksek öğrenim görmüş ve
ardından University of Michigan’da master yapmıştır. Bir müddet Ford Motor
Company’de yöneticilik görevini üstlenmiş ancak bu işin kendisine göre olmadığım
fark ederek Cornell University’de doktoraya başvurmuştur. 1968’den bu yana
dünyanın çeşitli ülkelerinde öğretim görevlisi olarak dersler vermiştir. (Ritzer, 2011:
1) Şu anda Maryland Üniveristesinde profesör olarak çalışmaktadır.
La Trobe Üniversitesinden fahri doktora; Trinity College Toplum Felsefesi
bölümünden Fahri doktora; Amerikan Sosyoloji Derneğinden Öğretim ödülü ve
Eastern Sociologial Society’den 2012-2013 Robin William ödülü vardır.
Amerikan Sosyoloji Derneği Teorik Sosyoloji Organizasyonlar ve Meslekler’inin de
dört bölümüne başkanlık etmiştir. Küresel ve Uluslararası Sosyoloji ve Tarihsel
Sosyoloji’nin de kuruculuğunu yapmıştır. Tüketici Kültürü Dergisinin Kurucusudur.
George Ritzer onbir ciltlik Sosyoloji Ansiklopedisi ve iki ciltlik Sosyol Bilimler
Teorisi Ansiklopedisinde ve beş ciltlik Kürselleşme Ansiklopedisinde de editör olarak
çalışmıştır. Kendisi Amerikan Davranış Bilimcileri Dergisi’nin iki özel sayısında
yardımcı editörlük yapmış ve 2007’den beri bu alanda en çok atıf alan bir çok
makalenin yazarıdır. Kitapları yirmiden fazla dile çevrilmiştir.
Bir sosyal teorist olan George Ritzer’in McDonaldlaşma, küreselleşme, tüketim,
modern ve postmodern sosyal teori alanlarında çok sayıda eseri bulunmaktadır. Son
zamanlarda, Tüketici kültürü, küreselleşme ve McDanıldlaşma’nın sosyolojik
perspektifinden bitcoin ve blockchain hakkında çalışmalar yapmaktadır.
(Georgeritzer, 2020), (Ritzer, 2011: 1)
George Ritzer’in en bilinen, dikkat çeken ve ilgi gören kavramı
“McDonaldlaşma” kavramıdır. George Ritzer toplumun gitgide McDonaldlaştığını
ileri sürer. McDonaldlaşma sürecinin tanımı ise şöyledir: fast-food restoranlarının
temelindeki ilkelerin, Amerikan toplumuna ve dünyanın geri kalan kısmına gitgide
daha fazla egemen olma sürecidir. McDonald's, yirminci yüzyıl Amerika'sındaki en
etkili gelişmelerden biridir. Etkileri ABD sınırlarının ve fast-food işinin çok ötesine
geçmiştir. McDonaldlaştırma; eğitim, iş, sağlık, seyahat, zevk, rejim, politika, aile ve
toplumun tüm diğer sektör, kurum ve özelliklerini günlük işlerde ve yaşam
biçimlerinde etkilemektedir. McDonaldlaştırma, dünyanın etkilere ve değişime kapalı
görünen kurum ve kısımlarına yayılmış ve değiştirilemez bir süreç olduğu
göstermiştir. (Ritzer, 2011: 22-23)
Buna göre küreselleşen dünyada hem giderek tüketim alışkanlıkları ve yaşam
tarzlarının birbiriyle benzeşmesi, hem de benzer zevk ve eğilimleri olan insanların
farklı coğrafyalarda yaşamalarının kolaylaştırılması amacıyla, küresel ölçekte faaliyet
gösteren firma veya kurumlar, dünyanın farklı coğrafyalarındaki şubelerinde aynı
nitelikte mal ve hizmet sunarak küresel müşteri profili oluşturmaktadırlar. (Demir,
2020)
Ritzer, McDonalds restoranlarını yöneten dört temel ilke; verimlilik,
hesaplanabilirlik, tekbiçimlilik ve otomasyon yoluyla toplumumuzu zamanla daha
fazla “ussallaştırıldığını” göstermektedir. Ritzer savını geliştirirken, Weber'in
ussallaştırma (akılcılaştırma) kuramından büyük ölçüde etkilenmiştir. Ritzer, Max
Weber gibi, ussallaştırmanın yıkıcı etkilerinden korkmaktadır ve
McDonaldslaştırmanın usdışı bazı durumları doğuracağını düşünmektedir. Bu usdışı
durumlar arasında fast-food tüketiminden sağlığımızın bozulması ve yemek sonrası
çıkan paketlerden dolayı çevre kirliliği de yer almaktadır. En önemlisi, Ritzer,
McDonaldslaştırmanın insanı, insanlıktan çıkardığını ileri sürer. Hamburger almak
için kayan bandın üzerindeymiş gibi düzenli hareket eden müşteriler ve kasanın diğer
tarafında belirlenmiş görevleri durmaksızın tekrar eden çalışanlar, sanki montaj
hattındaki robotlar gibidirler. (Giddens, 2012: 683)
Eserleri
Toplumun McDonaldlaştırılması (1993)
Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek (1999),
Sosyoloji Kuramları (2007),
Modern Sosyoloji Kuramları (2007),
Klasik Sosyoloji Kuramları (2010),
Küresel Dünya (2010),
Çağdaş Sosyoloji Kuramları (2012)
Sosyolojiye Wiley-Blackwell arkadaşlığı, (Editör)
Küreselleştirmeye Blackwell arkadaşlığı (Editör)
Klasik ve Çağdaş Ana Sosyal Bilim Teoristyenlerine Wiey-Blackwell arkadaşlığı
(yrd. Editör)
KAYNAKÇA
GIDDENS. A (2012) Sosyoloji. Kırmızı Yayınları, İstanbul
RITZER. G (2011) Toplumun McDonaldlaştırılması, Çağdaş Toplum Yaşamının
Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme. 2. Basım. Ayrıntı Yayınları, İstanbul
GEORGERITZER (2020) BİOGRAFİ. http://www.georgeritzer.com/ Erişim tarihi:
19.03.2020
DEMİR. Ö (2020) SOSYAL BİLİMLER SÖZLÜĞÜ. http://omer-demir.net/sosyal-
bilimler-sozlugu/ Erişim tarihi: 19.03.2020