ZYGMUNT BAUMAN

Sosyolojinin ak saçlı delikanlısı olarak nitelendirilen Bauman 19 Ekim 1925’te Polonya Poznan’da doğmuştur. Yahudi asıllı olan Bauman II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle 1939 yılında ailesiyle birlikte Polanya’dan Sovyetler Birliği’ne taşınmak zorunda kalmıştır. Sovyetler Birliğinde komünizmi benimseyen Bauman 1944-1953 yılları arasında Kızıl Ordu’da subay olarak görev yapmıştır. Ardından Polonya Askeri İstihbaratı’nda şef olarak çalışmıştır.

Savaş bittikten sonra  Varşova Üniversitesinde eğitim gören Bauman 1956’ta doktorasını tamamlamasının ardından 1960’ta doçentlik sınavını vermiştir. Bu üniversitede kürsü sahibi olan Bauman aynı zamanda sosyoloji bölüm başkanlığı da yapmıştır. Bu süreçte, sansür kurulu tarafından iki kitabının yayımlan­ması engellendiği gibi yurt dışından gelen davetlerde pasaport iste­ği geri çevrilen Bauman, Yahudilere yönelik baskının olduğu 1968 yılında Polonya Komünist Partisi’nden ayrılmıştır. Aynı zamanda politik nedenlerden dolayı kendisi gibi Yahudi olan beş arkadaşıyla birlikte sosyolojik ünvanları da alınarak Varşova Üniversitesi’nden atılmıştır. Devamında ailesiyle birlikte Polonya vatandaşlığından çıkarılan Bauman, sınır dışı edilmiştir.  Ardından İsrail’e taşınan Bauman, burada Tel Aviv ve Hayfa Üniversitelerinde ders vermiştir.

İsrail yönetiminin milliyetçiliğinden rahatsız olan Bauman sosyolojideki asıl ününü kazanacağı İngiltere’ye taşınmıştır. Britanya’nın çağrısı üzerine 1971’de Leeds Üniversitesinde ders vermeye başlayan Bauman 1991’de emekli olana kadar kürsüdeki görevini yerine getirmiştir. Ayrıca emekli ol­duğu Leeds Üniversitesi Sosyoloji ve Sosyal Politika Okulu bünye­sinde 2010 yılında Bauman Enstitüsü adında bir araştırma merkezi kurulmuştur

Bauman, 1948 yılında, yazdığı anı kitabıyla Modernite ve Holocaust adlı eserine ilham veren, kendisi gibi Yahudi olan Janina’yla evlenmiştir. Bauman çiftinin “Irena, Anna, Lydia” isimlerinde üç kız çocuğu dünyaya gelmiştir. Neredeyse bir asır ömür süren Bauman 91 yaşında İngiltere’nin Leeds kentinde 9 Ocak 2017 tarihinde hayata veda etmiştir.

Zygmunt Bauman, 1980’li yıllardan itibaren, Modernizm ile Totaliterizm arasındaki bağlantılar üzerine hem kuramsal hem de sosyolojik incelemeleriyle öne çıkmıştır. Özellikle Almanya’daki Nasyonalsosyalizm üzerinden Holocaust hakkındaki çözümlemeleri bu bağlamda önemli bir etki yaratmıştır. Böylelikle, Modernizme içkin kavram ve kategorilerin Totaliterlikle doğrudan ya da dolaylı ilişkileri derinlikli olarak ve disiplinlerarası bir yöntemle ortaya konulmuştur.

Bauman, aynı zamanda postmodernizm hakkındaki çalışmalarıyla da önemli bir yer tutmaktadır. Siyasal, etik ya da genel olarak kuramsal düzlemde postmodernizmin değerlendirilmesini yapmış ve açık anlaşılır fakat derinlikli de olan metinleriyle postmodernizmin ne olup olmadığını, ne tür olanaklar sağladığını göstermeye ve netleştirmeye çalışmıştır. Özellikle son 20 yılında postmodernitenin gittikçe moderniteye benzemeye başladığı düşüncesinden hareketle postmodernite üzerine yazdıklarını da gözden geçirerek yeni bir sosyolojik paradigma olan “akışkan modernite”ye yönelir. Akışkan modernite yeni dünyanın/modernitenin yeni kuramlarından biri olarak resmedilir.

Genel itibariyle Bauman postmodern bir düşünür olarak addedilir. Ancak Bauman’ ın eserleri dikkatlice okunduğunda Onun postmodernist olmadığı ortaya çıkmaktadır. Bauman “şimdi” nin ve “modernliğin” sorgulayıcısıdır.

Bauman’ın sosyolojisini etkileyen birçok düşünür bulunmaktadır. Bunlar; Stanislaw Ossowski, Julian Hochfeld, Antonio Gramsci, Max Weber, Emile Durkheim, Georg Simmel, Richard Sennett, Mary Douglas, Martin Heidegger, Anthony Giddens ve Ulrich Beck gibi düşünürlerdir. Din sosyolojisi merkezli teolojik fikirlerinin merkezinde ise Fransız filozof Emanuel Levinas (1906-1995) vardır.

Uzun entelektüel hayatında Bau­man, yaptığı çalışmaları için bazı ödüller almıştır.

ALDIĞI ÖDÜLLER

• 1989 yılında Amalfı Ödülü
• 1998’de Adorno Ödülü
• 2010’da Asturias Prensliği Ödülü’dür (Alain Touraine ile birlikte)

91 yıllık hayatına ellinin üzerinde kitap ve birçok ma­kale sığdıran Bauman sosyolojide önemli bir yere sahip olmuştur.

BAŞLICA ESERLERİ

• Akışkan Gözetim (David Lyon ile Birlikte), çev. Elçin Gen, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2013
• Azınlığın Zenginliği Hepimizin Çıkarına mıdır?, çev. Hakan Keser, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2014
• Modernite ve Holocaust, çev. Süha Sertabiboğlu, Versus Kitap, İstanbul, 2007
• Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları, çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000
• Sosyolojik Düşünmek, çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayın­ları, İstanbul, 3.b 2002
• Postmodernizm ve Hoşnutsuzlukları, Çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı Yay., 2000
• Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yay., 1999

Bauman’ın eşi Aleksandra Jasinska-Kania, Bauman’ın ölümünü duyurmak için ünlü düşünürün “akışkan modernite” kavramına atıfta bulunarak, “akışkan sonsuzluğa gitti” ifadesini kullanmıştır.

KAYNAKLAR

GÜNERİGÖK, M,.(2019). Zygmunt Bauman ve Din:  Tanrı, İnsan ve Belirsizlik, BÜİFD, Sayı: 13, s. 117-140.

Zygmunt Bauman, Hayatı, Eserleri

https://www.ntv.com.tr/dunya/zygmunt-bauman-hayatini-kaybetti,ZuMYQToSYUqyx5EaxVVJQw

https://tr.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_Bauman

Zygmunt Bauman: “Sosyal medya bir tuzak”

Zygmunt Bauman’a Veda