Kişiler Kuramlar Marifet Divanı Akademi Marifet Metinleri

ZİYAEDDİN FAHRİ FINDIKOĞLU(1901-1974)

Cennet Feyza Cömert

Andcenter Editör 25 Mart 2020

0 355 2 dakika okuma süresi

Sosyolog, iktisatçı ve fikir adamı olan Ziyaeddin Fahri FINDIKOĞLU 1901 yılında Erzurum’da doğdu. Öğrenim yılları babasının mesleğinden dolayı sürekli değişik yerlerde geçmiştir. 1924 yılında Edebiyat Fakültesini bitirmiş ve bitirdikten sonra 1929 yılına kadar çeşitli şehirlerdeki liselerde edebiyat, sosyoloji, felsefe ve Almanca öğretmenliği yapmıştır. 1930’da doktora yapmak üzere Fransa’da Strasbourg Üniversitesi’nde Felsefe bölümünün de ikinci lisansını tamamladı ve bu sırada Ziya GÖKALP ile ilgili doktora çalışmasını ilerletip 1934 yılında Türkiye’ye döndü. Türkiye’ ye döndüğünde ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Felsefe ve Ahlak doçenti olarak göreve başladı. Daha sonra üniversitenin Edebiyat bölümünden ayrılıp aynı üniversitenin İktisat Fakültesine geçmiş, 1942’de sosyoloji profesörü, 1958’ de ordinaryüs profesör olmuştur. 1947-1949 yıllarında İktisat Fakültesi dekanlığı yapmış ve bunun yanında da İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü ile Gazetecilik Enstitüsünde müdürlük yapmıştır.1972 yılında emekli olana kadar İstanbul Üniversitesinde kürsü başkanlığını sürdürmüştür. 16 Kasım 1974’ te İstanbul’da vefat etmiştir.

Fındıkoğlu, Hilmi Ziya ÜLKEN ile birlikte Türk sosyolojisinde Ziya GÖKALP ve Prens Sabahaddin’in takipçisi sayılır. Fındıkoğlu, sosyolojide metot konusuna büyük önem vermiş ve gözleme dayanan, peşin hükümlerden uzak çok sebepli bir yöntem benimsemiştir. Bunların yanında öz Türkçeciliğe karşı yazdığı yazılar, Marksist felsefeye yönelttiği eleştiriler, köy enstitülerine karşı açtığı vb. faaliyetleriyle güncel meselelerle de yakından ilgilenmiş ve bu meselelerle milli bakış açısının genişlemesi ve oluşmasına katkı sağlamıştır.

Fındıkoğlu’ nu sosyolojide tek bir ekole bağlamak doğru değildir. O, Gökalp ekolünün körü körüne bir takipçisi olmamış ve Gökalp ile birlikte Le Play ekolünün Türkiye’deki temsilcilerini incelemiş, yorumlamış ve dönemin şartları bakımından önemini ortaya koymuştur. Etkilendiği ekollerde hiçbir zaman taklit seviyesinde kalmamış, düşünürlerin birbiriyle zıt düşüncelerini olabildiğince birbirleri ile bağdaştırmaya çalışmış, tenkit etmiş ve onları tamamlamıştır. Bu husus, Fındıkoğlu’nun Türkiye’de bir düşünce geleneği ve sosyoloji akımının kurulması için yaptığı önemli bir katkıdır. Ayrıca Fındıkoğlu, Türkçe’nin tabii seyri içinde gelişmesinden yana olmuş, Türk dilini bozan zorlamalara ısrarla karşı çıkmıştır.

Hayatı boyunca üç binden fazla makale ve kırk civarında kitap yayınlamış ve yirmiye yakın takma ad kullanmıştır. Eserlerinden bazıları şunlardır: Erzurum Şairleri (İstanbul 1927); Bayburtlu Zihni (İstanbul 1928); Zora Dağlar Dayanmaz (İstanbul 1934); Ziya Gökalp, sa vie et sa sociologie: Essai sur l’enfluence de la sociologie française en Turquie (Paris 1936); Ahlâk Tecrübesi (İstanbul 1938, F. Rauh’tan tercüme); İçtimaiyata Başlangıç (İstanbul 1938, G. Kessler’den tercüme); Kooperatifçilik (İstanbul 1940, G. Kessler’den tercüme); İbn Haldun (İstanbul 1940, Hilmi Ziya Ülken’le birlikte); Auguste Comte’un Felsefesi (İstanbul 1942, Lévy-Bruhl’den tercüme); Fransız İhtilâli ve Tanzimat (İstanbul 1943); İçtimaiyat Dersleri, Birinci Cilt: İçtimaiyata Giriş (İstanbul 1944); Sosyalizm, Cilt 1, Kitap 1: Eflâtun’dan Marx’a Kadar (İstanbul 1949); İçtimaiyat, İkinci Cilt: Metodoloji Nazariyeleri (İstanbul 1950); Sosyalizm, Cilt 1, Kitap 2: Karl Marx ve Marxizm (İstanbul 1952); Türkiye’de Kooperatifçilik: Tatbiki Sosyoloji Denemesi (İstanbul 1953); İçtimaiyat, Üçüncü Cilt: Hukuk Sosyolojisi (İstanbul 1958); Le Play Mektebi ve Prens Sabahattin (İstanbul 1962); İktisat Sosyolojisi Bakımından Sosyalizm (İstanbul 1965); Kooperasyon Sosyolojisi (İstanbul 1967); Doğu Kalkınması ve Erzurum Şehirleşmesi ile İlgili Sosyolojik Meseleler (İstanbul 1970); Sosyoloji Doktrin ve Kolları (İstanbul 1971); Karl Marx ve Sistemi (İstanbul 1975)