Kişiler Kuramlar Marifet Divanı Akademi Marifet Metinleri

YOSHİHİRO FRANCİS FUKUYAMA

CEREN ÖZKÖK: ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ 3/A SINIFI LİSANS ÖĞRENCİSİ

Andcenter Editör 25 Mart 2020

0 260 2 dakika okuma süresi

Japon asıllı ABD’li siyaset bilimci Yoshihiro Francis Fukuyama, 1952 yılında Şikago’da Protestan bir vaizin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Lisans eğitimini Cornell Üniversitesinde, doktorasını da Harvard Üniversitesinde yapmıştır. ABD Dışişleri Bakanlığının Politika Planlama Dairesinde Ortadoğu uzmanı ve Genel Direktör Yardımcısı olarak çalışmıştır. 1981-1982 yıllarındaki Mısır-İsrail Görüşmelerine ABD heyeti üyesi olarak katılmıştır.CIA’nin beyin kuruluşlarından olan Rand Corporation’da görev yapmıştır. Harvard’daki siyaset bilimi mastırının ardından birçok araştırma kuruluşunun siyaset bilimi bölümlerinde üyelik yapmıştır. Körfez Savaşı’nın hemen öncesinde; 1989’da ABD Dışişleri Bakanlığı politika planlamacıları arasına, ilk düzenli Orta Doğu uzmanı olarak katılmıştır. Ardından da aynı şekilde Avrupa siyasi-askeri ilişkiler başkan yardımcısı olmuştur. . Fukuyama, “Tarihin Sonu” (1989) makalesi ile tüm dünyada ün sahibi oldu. Daha sonra 1992 yılında “The End of History And The Last Man” adlı çalışmasını yayınladı. Fikirler tarihinin, liberal demokrasinin insanlığın son hükümet şekli olarak kabul edilmesiyle sona erdiğini öne sürdü. “Trust” (1996) ve “The Great Disruption” (1999) adlı eserlerinde ekonomik gelişme ve sosyal çöküşü ele almıştır.“Devlet İnşası” adlı kitabında küresel terörizm, yoksulluk, uyuşturucu kaçakçılığı gibi sorunların kaynağının zayıf ülkeler olduğunu savunmuş, bunun için de devlet inşası modelini ortaya koymuştur

TARİHİN SONU TEZİ: Bir çok eseri bulunan ABD’li siyaset bilimcisi Fukuyama; 1989 yılında Soğuk Savaş sonrası kaleme aldığı ‘Tarihin Sonu(The End Of History)’ adlı makalesiyle dünyaya damgasını vurmuştur. Liberalizmi ekonomik ve sosyal alanda her şeyin çözümü olarak görüp, batılı liberal demokrasinin evrenselleşmesiyle insanlığın evrimindeki son noktaya ulaşıldığını, bununla beraber fikirlerin tarihinin liberal demokrasinin insanlığın son hükümet şekli olarak kabul edilmesiyle sona erdiğini söylemiştir.’Şu anda tanık olduğumuz sadece soğuk savaşın sonu veya savaş sonrası tarihin kısmen geçen bir dönemi değil,fakat tarihin sonudur: O da şudur, insanlığın ideolojik evriminin son noktası ve insanın yönetiminin son bir şekli olarak Batı liberal demokrasisinin evrenselleştirilmesi.’( Francis Fukuyama,1989:2) Fukuyama “tarihin sonu” üzerine Hegel Diyalektiği anlayışına sarılarak, Hegel’in 1806’da söylediklerinin doğruluğunu kanıtlamaya ve 1789 Fransız Devrimi’nden sonra liberal düşünceyi aşmak doğrultusundaki bütün çabaların (özel olarak Marksizmin) insan düşüncesinin ve ruhunun “normal evrimi sürecindeki sapmalar” olduğu sonucuna varmaya çalışmıştır. ‘Tarihin Sonu’ kavramına farklı bir açıdan bakacak olursak Fukuyama’ya göre farklı dinsel, kültürel, geleneksel yapılardaki her devlet eninde sonunda aynı düzlemde buluşacaktır.Bu ortak noktayı ifade etmek için kullandığı ‘tarihin sonu’ kavramı, tarihsel olayların tamamen son bulması anlamına gelmemektedir. Fukuyama bununla, beşeri, siyasi ve iktisadi kurumların gelişip değişerek ulaşabilecekleri en ideal formda yani liberal demokrasi ve serbest piyasa ekonomisinin zaferinde birleşmelerini kastetmektedir.(Ceylan,2006:2) Fukuyama’nın tezi; tarihin sonu kavramının olamayacağı; insanın, doğası gereği değişime açık olduğu ve gelişmenin sürekliliği belirtilerek bilim çevrelerinde genellikle kabul görmemiştir. Fukuyama’nın tezi sonrasında yaşanan siyasi gelişmeler aksi yönde cereyan etmiş, özellikle de Balkanlarda ve Kafkaslardaki çatışmalar tarihin sonlanmadığını göstermiştir. Esasen de yıllar sonra yaptığı söyleşilerde fikir değiştirerek tarih sürecini doğa bilimlerinin belirlediğini ve bilim son noktasına varmadıkça tarihin sona eremeyeceğini söylemiştir. Bu tez ile dikkatleri üzerine çeken Fukuyama aynı zamanda “Güven: Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması” adlı eseri ile sosyal sermaye kavramının, ekonomik ve toplumsal refahın üretilmesinde önemli bir faktör olarak yer etmesinde rol oynamıştır.(Kemal Şan,/Şimşek,2011:96).Sosyal sermaye kavramına yeni bir bakış açısı getirmiş, sosyal sermayenin bir toplum veya bazı kesimlerinde güven duygusunun hakim olmasıyla ortaya çıkan bir yeti olduğunu savunmuştur. Fukuyama, ABD politikalarına akademik platformlarda zemin hazırlayan çalışmalara imza atmıştır. 2005 yılının temmuz ayı itibariyle Johns Hopkins Üniversitesinde uluslararası iktisat politikası öğretim üyesi olarak görev yapmakta ve “The American Interest” dergisinin yayın kurulu başkanlığını yürütmektedir.

BAŞLICA ESERLERİ:

Neo-Conların Sonu(2006)

Siyasi Düzen ve Siyasi Çürüme (2014)

Siyasi Düzenin Kökenleri(2011)

Devlet İnşası(2015)

Tarihin Sonu mu?(2000)

Tarihin Sonu ve Son İnsan(1992)

Ulus İnşası(2012)

Kör Nokta(2015)

Güven(1995)

Büyük Çözülme(2009)

KAYNAKÇA: