Şerif Mardin (1927-2017)

Aslen Mardin’li olan sosyolog ve siyaset bilimci Şerif Mardin 1927 yılında İstanbul’da dünyaya geldi.
İlköğretimin ardından Ortaöğrenimine Galatasaray Lisesi’nde başlayan Mardin, liseyi 1944’te ABD’de
tamamladı. Stanford Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümü’nü tamamladıktan sonra lisansüstü eğitimini
John Hopkins Üniversitesi’nde yapmıştır. Doktorasını da aynı şekilde Stanford Üniversitesi Hoover
Institute’de “The young Ottoman movement: a study in the evolution of Turkish political thought in the
nineteenth century” (Jöntürkler’in Siyasi Fikirleri,1958) başlıklı teziyle bitirmiştir.

Mardin, 1954’Te Amerika’dan  Türkiye’ye döndükten sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
Fakültesi’nde asistan olarak çalışmaya başladı. Aynı yıllarda dönemin iktidarı olan Demokrat Parti’de
kısa süreli bir siyasi tecrübesi oldu. Daha sonra Hürriyet Partisi’ne katıldı ve burada genel sekreter
danışmanlığı yaptı. 1957 yılında Hürriyet Partisi’nin Eskişehir milletvekili adayı olarak seçimlere katıldı
ancak seçilemedi. Sonrasında uzun süre siyasi sahadan uzak kaldı. Fakat 1994 yılında yeniden siyasete
girerek İsmail Cem’in önderliğindeki Yeni Demokrasi Hareketi’ne katıldı. Fakat bu harekette de diğer
arkadaşlarıyla birlikte başarısız oldu. 1955-1965 yılları arasında “Forum” dergisinin kadrosunda
bulunarak orada yazılar yazdı. 1967-70 yıllarında Türkiye Sosyal Bilimler Derneği’nin kurucu başkanlığı
da yapmıştı. Hürriyet Partisi’nde başarısız olduktan sonra Amerika’ya dönerek Princeton ve Harward
üniversitelerinde çalıştı. 1960 ihtilalinden sonra Sosyal Bilimler Fakültesindeki (1961-72) görevine
döndü. 1964’te doçent, 1969’da profesörlüğe yükseldi. Ankara Üniversitesi, Kolombiya Üniversitesi,
Los Angeles, Kaliforniya Üniversitesi, Kaliforniya-Berkeley Üniversitesi, Amerikan Üniversitesi, Fransa
Oxford Üniversitesi Sosyal Bilimler Yüksek Çalışmalar Okulu’nda dersler verdi. 1973’te Boğaziçi
Üniversitesi Sosyal Bilgiler Bölümü’ne geçti. Bu üniversitede Kamu Yönetimi Bölümü Başkanı, Sabancı
Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesi’nde siyaset bilimi profesörü olarak görev yaptı.

Washington D.C.’deki Amerikan Üniversitesi bünyesindeki İslâmî Araştırmalar Merkezi’nin başkanlığını
yaptı. Özellikle din sosyolojisi, fundamentalizm, politik sosyoloji ve tarihsel sosyoloji üzerine çok sayıda
yayın çıkardı. Şerif Mardin, siyasî düşünce tarihimiz konusunda klasikleşen “Jön Türklerin Siyasi Fikirleri
1895-1908” adlı eserinde, Jön Türklerin fikirlerinin temellerini biçimlendirdi. Ankara Üniversitesi’nde
13 sene hocalık yaptı. Ardından Türkiye’de Boğaziçi Üniversitesi’nde İktisadi İdari Bilimler Fakültesi’nin
kurucu Dekanlığı ile Sosyoloji Bölümü Başkanlığı’nı yaptı. 2011 yılında kendisine “Emeritus” unvanı
verildi. Çeşitli Tv kanallarında insan, tarih, sosyoloji, popüler kültür konularında tartışma
programlarında yer aldı. 1993’te Tekin Dereli ile birlikte ODTÜ Prof. Dr. Mustafa Parlar Eğitim ve
Araştırma Vakfı Yılın Bilim Adamı Ödülü’nü aldı.

2007 yılında “Vatan” gazetesiyle gerçekleşen söyleşisinde “mahalle baskısı” kavramını çıkardı.
Mardin, mahalle baskısı kavramıyla; muhafazakâr bir toplumun muhafazakârlaşmanın dominantlığı
sebebiyle dine uzak bir hayat tercih edenlerin kendilerini tecrit edilmiş hissetmemek için muhafazakar
bir hayat tarzı benimsemesini anlatmıştır.
Prof. Dr. Şerif Mardin, 90 yaşındayken 6 Eylül 2017’de İstanbul’da yaşamını yitirdi.

Başlıca Eserleri
Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, 1964
Din ve İdeoloji, 1969
İdeoloji, 1976
Siyasal ve Sosyal Bilimler, 1990

Türkiye’de Toplum ve Siyaset, 1990
Türk Modernleşmesi, 1991
Türkiye’de Din ve Siyaset,1991
Modern Türkiye’de Din ve Toplumsal Değişim, 1992
Bediüzzaman Said Nursi Olayı/Modern Türkiye'de Din ve Toplumsal Değişim, 1992
Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, 1996
Türkiye, İslam ve Sekülarizm, 2011.

Kaynakça
ARLI, A. (2006). Şerif Mardin bibliyografyası (1950-2007). DÎVÂN İlmî Araştırmalar(2). ss. 89-
114.
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eerif_Mardin (Erişim Tarihi: 25.03.2020).
https://www.biyografya.com/biyografi/2211 (Erişim Tarihi: 25. 03. 2020).