KişilerMarifet Divanı AkademiMarifet Metinleri

FREDERİCK LE PLAY

Halit Ateş- AYBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü- Felsefe ve Din Bilimleri- Din Sosyolojisi YL Öğrencisi

FREDERİCK LE PLAY

Frederic Le Play, 11 Nisan 1806 tarihinde La Rivière-Saint-Sauveur, Fransa‘da doğmuştur. École Polytechnique ve École des Mines’de eğitim gördü. 1834’te maden istatistiklerinin sürekli kuruluna başkan seçildi. Fransızçı ve Science Sociale (Toplum Bilim) adı verilen sosyoloji okulunun kurucusudur. Akademik öğrenimini Paris’teki Politeknik ve Madencilik okullarında tamamladı. 1830’dan itibaren 18 yıl boyunca madencilik araştırmaları yapmak üzere Avrupa’nın çeşitli bölgelerini gezdi. 1840 yılında École des Mines / Madencilik Okulu’nda metalurji profesörü oldu. 1848 yılında müfettiş oldu. 1856 yılında Toplumsal İktisat Derneği’ni kuran Frederic Le Play, 1867 -1870 yılları arasında senatörlük yaptı. 19.  yüzyılda Fransız sosyal düşüncesinde pozitivizmden sonra en önde gelen fikir akımı Le Play’in başını çektiği ekoldür. Frédérick Le Play (1806-1882), monografik türden saha çalışması yürüten; hipotezlerini test etmek için gerekli bilgileri bizzat kendisi toplayan; sistematik, karşılaştırmalı ve ülkelerarası araştırma yapan ilk sosyal bilimcidir. Bu özellikleri, Le Play’e sosyolojinin öncüleri arasında yer kazandırmaktadır.

Bu anlamda Sosyal Bilim’ Ekolü, Frédéric Le Play tarafından kurulan, Fransa’nın 19. yüzyılda içinde bulunduğu çalkantılara bir çözüm aramak yaşanan toplumsal buhranlara ve devrim döngüsüne son vermek amacı güden ve bunu da bilimsel bir temelde ele alan bir mühendis ve sosyologdur. Muhafazakâr bir düşün sistemiyle çerçevelenen bu anlayış, aynı zamanda pozitivist bilgi yaklaşımını benimsemiş ve sosyal fenomenleri bilimsel bir tarzda ele almıştır (Sucu, 2018: 255). Geliştirdiği monografi tekniğiyle aile araştırmaları yapmış ve mikro-ölçekli bu alana-dönük araştırmalardan yola çıkarak bir aile ve toplum sınıflandırması geliştirmiştir. Makro ölçekte tüm tarihi ve toplumu açıklama iddiasında olan ve coğrafyanın belirleyiciliğinin etkin olduğu bu sınıflamada, Anglo-Sakson toplum ve siyaset tipi övgüsü açıkça görülmektedir. Adem-i merkeziyetçi bir yönetim, bireylerin kişisel girişkenliklerinin desteklenmesi, özel mülkiyetin korunması gibi önceliklerinin yanı sıra ekol, toplumun evrimci tarzda dönüşümünü savunmakta, ortaya çıkardıkları bilimsel verilerin sosyal reforma kaynaklık etmesini önemsemektedir. Le Play sonrası birçok kuramcı ve uygulayıcı tarafından sürdürülen ekolün sosyoloji anlayış, yöntem ve tekniği; sosyoloji alt dallarının gelişmesinde ve alan araştırmalarının çeşitlenmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir (Sucu, 2014: v). Ayrıca Frédérick Le Play’in geliştirdiği metodun La Science Sociale (Toplum Bilim)’in Türkiye’deki en büyük takipçisi Prens Sabahaddin idi.

Kendi ifadesiyle mesele, “toplumsal olaylar alanında fiziğin atomu ve biyolojinin hücresine tekabül eden bir birimin bulunmasıdır. Bu da en küçük toplumsal birim olan ailedir. Aile toplumdaki en basit ve en küçük ünitedir. Zaman ve mekan farklılık göstermeden bütün toplumlarda karşımıza çıkan evrensel bir kurumdur ve esas önemlisi de içinde yer aldığı toplumun en yakın modeli olarak onun bütün özelliklerini bünyesinde taşımaktadır. Böylece toplumun bu en küçük birimlerini ele alıp, bütünle olan ilişkisinden yalıtıp kolayca gözleme, ölçme, analiz etme ve buradan kalkarak da toplumun bütününe dair bilgi edinmek mümkündür (Tüfekçioğlu, 1998: 23).

Le Play’in tezine göre dünyada üç tip aile bulunmaktaydı: Ataerkil aile, istikrarsız aile ve kök aile. Ataerkil aile, genellikle Doğu’da ve Doğu Avrupa’da bulunmaktaydı. Asya steplerinde yaşayan ve geçimlerini çobanlıkla sağlayan geniş cemiyetlerdi. Babanın bütün cemiyetin mutlak lideri olduğu, cemiyetin içinde iş bölümünü yaptığı, diğer cemiyetlerle alım-satım işlerini bizzat kendisinin sürdürdüğü bir yapıydı. Doğal ve ekonomik zorunluluklar nedeniyle evrimleşerek ‘’istikrarsız aile’’ tipini ortaya çıkarmaktaydı. 19. Yüzyıl başında rekabetçi kapitalizm sonucunda ortaya çıkmıştı. Yoksul şartlarda yaşayan kendi evine dahi sahip olmayan, herhangi bir otorite barındırmayan aile tipi Le Play tarafından önemsenmekteydi. Toplumların mutluluğunun esas sırrı Le Play için kök ailelerin yaygınlaştırılmasında yatmaktaydı. Ayrıca hızlı endüstrileşme ve merkezileşmenin ona göre “yıkıcı” etkileri karşısında, toplumsal dokunun birleştirici unsuru olarak dinî değil, kök aileden gelecek ahlâk anlayışını savunur. Öte yandan ‘’kök aile’’, ataerkil aileye benzemekte ve aileyi bir arada tutan bir aile reisi bulunmaktaydı.  Ekonomik açıdan varlıklı olmayan aile, çocuklarına aile kurmada yardımcı olmakta, ailenin dağılmaması için kurulu ev düzenini tek çocuğa devrederek sülalenin devamlılığını sağlamaktaydı (Kansu, ty: 160).

Frederic Le Play, 5 Nisan 1882 tarihinde Paris, Fransa’da 76 yaşında ölmüştür.

Kitapları :

Les ouvriers europeens (Avrupa İşçileri, 1855, 1878)

Les ouvriers des deux mondes (iki Dünyanın İşçileri, 1860)

La reforme sociale en France (Fransa’da Toplumsal Reform, 1864)

L’organisation sociale (Toplumsal Örgütlenme, 1870)

Constitution essentielle de l’humanite (İnsanlığın Temel Anayasası, 1881).

KAYNAKÇA

SUCU, İ. (2014). ‘’Türk Sosyoloji Tarihinde Sosyal Bilim Ekolü’’, Doktora tezi.

SUCU, İ. (2018). ‘’ Prens Sabahaddin Düşüncesinin Türk Sosyal ve Siyasal Düşünce Tarihindeki Temsiliyeti: Liberalizm mi? Muhafazakârlık mı?’’, SEFAD, (40): ss. 253-266.

TÜFEKÇİOĞLU, H. (1998). ‘’ Frederıc Le Play’in Tarih Anlayışı’’,  UNESCO Sosyoloji ve Tarih Scmpozyumu, ss. 21-28.

KANSU, A. (ty). ‘’Prens Sabahaddin’in Düşünsel Kaynakları ve Aşırı Muhafazakar Düşüncenin İthali’’, ss. 156-165.

Etiketler
Daha Fazla Göster

Andcenter Editör

Çankırı İli, Orta İlçesi Kalfat Kasabası’nda 1993 yılında dünyaya geldi. İlköğretimi kendi köyünde tamamladı. 2007 senesinde Tevfik İleri Anadolu İmam-Hatip lisesine kayıt oldu. 2011 senesinde Tevfik İleri Anadolu İmam-Hatip Lisesi'nden mezun oldu. Aynı sene Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesine başladı. 2016 yılında Ankara İlahiyat’tan mezun oldu. Aynı sene Ankara Sosyal Bilimler Enstitüsü Din Sosyolojisi bölümünde yüksek lisansa başladı. Yüksek Lisans eğitimini Ankara Yıldırım Beyazit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Din Sosyolojisi Bölümü’nde tamamladı. Şuan aynı enstitüde doktora eğitimine devam etnektedir. Gaziantep ili, Şahinbey ilçesinde 2017-2018 Eğitim-Öğretim yilinda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenliği görevini yaptı. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Sosyolojisi Anabilim dalında Arş. Gör. olarak çalışti.Suan Ankara Yıldırım Beyazit Üniversitesi İslami ilimler Fakültesi'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya devam etmektedir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı