Goldhorpe & Lockwood
Burjuvalaşma tezi belirli bir yazara mal edilemez. Bu tezin kaynağı, daha ziyade, 1950’lerin sonu ve 1960’ların başlarında bazı sosyologlar (Clark Kerr, Jes- sie Bernard ve F. Zvveig), siyaset bilimcileri (Richard Rose ve David Butler) ve Tony Crosland gibi politikacılardan oluşan farklı yazarlar topluluğudur. Bu düşünürlere göre, gelişmiş sanayi toplumlarında işçi sınıfı ve orta sınıflar, Karl Marx’ın tahminlerinin aksine, çatışmaktan çok birbirleriyle yakınlaşma içindedirler.
1950’lerin sonlarında, artan refaha paralel olarak, kitlesel üretimi yapılan tüketim mallarının yaygınlaşması, yoksulluğun açık bir biçimde giderilmesi, üçüncül sanayiler büyürken birincil sanayilerin azalması İngiltere’nin bir orta sınıf toplumu haline geldiğini ve onların burjuva bir yaşam tarzını benimsediklerini göstermektedir.
Orta sınıfı evi, arabası olan ve ayda bir dışarı yemeğe gidebilen, ayda bir sinemaya gidebilen yani kültürel faaliyetlere katılabilen kişiler olarak tanımlanabilir.
Orta sınıfın oluşumunda ekoloji de etkilidir bunun sebebi ise Kuzey tarafında fabrikaların fazla olmayışıdır. İbni Haldun derki; Toplumun davranışı üzerinde yaşadığı bölgenin etkisi vardır. Soğuk yerlerde yaşayanlar daha kaba sert mizaca sahip olur, ılıman iklimlerde olanlar ise daha kibar daha naif olmaktadırlar, bu davranışlarına da kişiliklerine de yansımaktadır. Bu tabii ki üretime de yansımaktadır, fabrikalaşma iklimin daha uygun olduğu yerde oluşmaktadır. Dolayısıyla orta sınıf Güney kısımlarda daha fazla, söylediğimiz orta sınıf tanımına da aile ve toplum açısından daha uygun olmaktadır.
Bu tez, John Goldthorpe, David Lockwood, Jennifer Platt ve Frank Bechhofer tarafından 1968 yılında yayımlanan ‘zengin işçiler’ adlı ünlü bir dizi çalışmada sınanmış ve büyük ölçüde reddedilmiştir. Goldthorpe ve Lockwood sosyal tabakalaşma alanında ünlü simalardır; Goldthorpe 1970’lerdeki Oxford Hareketlilik Çalışmaları, Lockwood da Siyah Yakalı İşçiler (1958) ve Toplumda İşçi Sınıfı İmajındaki Değişimin Kaynakları (1975) gibi yayınlarla tanınmışlardır.
Goldthorpe ve Lockvvood burjuvalaşma tezini şöyle özetler:
Bedenen çalışan işçiler ve aileleri nispeten yüksek gelir düzeyleri ve hayat standartları içinde yer aldıkları için, onların ‘orta sınıf’ oldukları ve aslında kademeli olarak orta sınıfa dahil oldukları farz edilir (Goldthorpe & Lockwood, 1968). 1950’ler ve 60’ların bu tezi özellikle ‘üst’ katman işçi sınıfına, yani yeni sanayi dallarında yüksek ücretle çalışan vasıflı beden işçilerine odaklanma eğilimindedir. Bu ‘zengin’ işçilerin dört temel düzeyde alt-orta sınıfların bir parçası haline geldikleri görülmektedir:
- Ekonomik açıdan. Orta sınıf ve işçi sınıfının gelir ve tüketim kalıpları giderek birbirine benzemektedir. Vasıflı işçiler, artık, daha önceleri orta sınıfın tekelinde görünen araba ve hatta ev gibi lüks tüketim maddelerini almak için bütçelerinden pay ayırabilmektedir.
- Kültürel açıdan. Zengin işçiler boş zaman faaliyetleri, oy verme alışkanlıkları ve hatta çocuklarını yetiştirme yöntemleri bakımından orta sınıf tutum ve hayat tarzını benimsemiş görünmektedir.
- Teknolojik açıdan. Otomasyonun girdiği yeni fabrikalarda işçiler ve yönetici kademe arasındaki geleneksel bölünmeler ve ayrımların ortadan kalkmakta olduğu görülmektedir. Vasıflı işçiler beyaz yakalı teknisyenlerin statülerine ulaşmaya başlamışlardır ve ‘takım’ın bir parçası olarak yönetimin yanında çalışmaktadırlar. Uyum ve iş doyumu çatışma ve yabancılaşmanın yerini almış görünmektedir.
- Ekolojik açıdan. Bu işçiler Kuzey’in gerileyen sanayilerinden Güney’in daha yeni ve büyüyen sanayilerine doğru kaymaktadır; böylece geleneksel işçi sınıfı toplulukları dağılmakta ve sınıf dayanışması gibi düşüncelerin yerini normalde orta sınıfla bağlantılı kendine dayanma ve bireycilik almaktadır.
Goldthorpe ve Lockvvood, bu tezi en uygun koşullarda sınamak için, zengin ve gelişmekte olan Luton bölgesinde Vauxhall Motors, Skefco BalI Taşımacılık Şirketi ve Laporte Kimyasal’da çalışan 229 beden işçisinden oluşan bir örneklem grubu üzerinde araştırma yapmıştır.
Bu çalışma:
- Ekonomik faktörler
- Normatif faktörler (tutum ve değerler)
- İlişkilerle ilgili faktörler.
olmak üzere üç ana başlık altında sunulmuştur.
Zengin işçi ve fakir işçi kimlerdir?
Bir kişinin zengin işçi mi yoksa fakir işçi mi olduğu çalıştığı işteki pozisyonuyla direk alakalı olarak gelir seviyesine göre tabir edilebilir şöyle bir örnek verilebilir; otomobil fabrikan var o fabrikanın günlük temizliğini yapan çöplerini dökende bir işçidir. Ama çok iyi bir montajcı vardır üniversite mezunu da olmayabilir ama alanında çok daha iyidir. Hatta şuan da ara eleman eksikliği sebebiyle problemler çıkabiliyor. Bir ülkede nalbant eksiği problem yaratabilmektedir ve bir ara elemen o işi yaptığı takdir de çok daha yüklü bir gelir elde edebilecektir.
Nitelikli bir işçi bir çöp toplama işini yapan kişi ile aynı kefeye konamaz bu sebeple geliri de o işçiden farklı olacaktır.
Modern zamanda herkes işçi konumundadır. Bir işçi sarf ettiği emeğini saatine göre karşılığını alır, hangi pozisyonun başında olursan ol yöneten konumunda değilsen işçi sınıfına girmektesindir. Orta sınıftan asıl kasıt üst ile alt arasında devasa farkın olmayışıdır. Aynı şehirde bir mahalle fakirken diğer mahallede israf söz konusu olabilmektedir. Bu alt seviye ile üst seviye arasında gelir dağılımının çok ayrışmış olduğunu franksiyona sahip olduğunu gösteriyor. Orta sınıfın olduğu yerde toplumsal uzlaşı fazladır hem ekonomik franksiyonlar dalgalanmalar azdır.
Orta sınıfın yaygın olduğu topluluklar güçlü topluluk demektir.
Kavramsal Gelişim
Genellikle, Goldthorpe ve Lockvvood’un araştırması burjuvalaşma tezinin reddi olarak görülür, zira birçok araştırma onun, modern işçi sınıfı daha özelleşmiş ve araçsaldır ve günümüz sınıf yapısı sanayi ve hayat tarzlarının değişimi ile parçalanmaktadır düşüncesini desteklemiştir.
‘Zengin İşçiler’ araştırması ayrıca araştırma tarzı bakımından da övgüye değer bulunmuştur. Onun yeni-Weberci ‘eylem’ yaklaşımı hem büyük sörveylerin zayıf yanlarını hem de olgular ve rakamların yanı sıra ‘yorumcu tutumlar’ı kullanmanın avantajlarını göstermiştir.
Sümeyya ORTAKAYA
Marifet Divanı Sosyolojik Kavramlar Okuması
