KişilerKuramlarMarifet Divanı Akademi

BOUMAN’IN POSTMODERNİZM KURAMI

Kamer Nur ALAGÖZOĞLU kamerve.kmr@gmail.com

Aydınlanmadan başlayıp 1950’lere kadar olan süreç Modern dönem diye geçiyor. Modernleşmenin tek tipleştirici bir yapısı vardı. Batı tipi bir yapısı olacaktır. Bilim pozitivist olacaktır. Dil Almanca, İngilizce veya Fransızca’dan biri olacaktır diyor. Dini katmamalıyız diyor. Dini dışarda bırakın eşitsizlik ve adaletsizliklere razı olun güçlü zayıfı ezer. Eşitlik ve adaletsizliklere razı olun batı güçlü ise siz sadece bize tabi olun diyor. Bazı aydınlara sorarsanız post modern denilen dönem devam ediyor. Modernizm devam ediyor sadece veçhe değiştiriyor. Batı hakikat bir tane diyor o da bilimdir. Tek temsilcisi bilim ve bir tanedir. Çoklu hakikat olamaz diyor. Bir tek hakikat var onunda temsilcisi biziz. Modernizim adına bize dayatılan askeri tip hiyerarşi, devlet, bilim, din anlayışı eşitsizliğe hegemonyasına dayalı bunu da ancak taklitle kazanılacak bir anlayış olarak görüyor. Batı dışı toplumda üstünlük olamaz üstün biz olmalıyız diyor. Biz nasıl modern toplum olabiliriz dendiğinde ise modernleşmek istiyorsanız kılık-kıyafet ile başlayın yani en yerelinden ve işe yaramazından başlatıyor. Kılık kıyafetinden başladığı zaman bu göreceli modernliktir. Ama sana bunu yaparken baskı ile yapıyor. Modernleştirici araçların sahipleri diğerleri üzerinde hegemonya kurarak bunu yaptırmaya çalışıyor. Modernleştirelim derken bunun zihni altyapısını devlette demokrasiyi adaleti ve eşitliği dinde çoğulculuk ile başlatmıyor bunu baskı haline dönüştürüp kendi tipinde adam yetiştirmek için askeri darbelerle ya da kendi yetiştirdiği adamlarla doğrudan baskı kuruyor.

Baumann’na göre modernlik Batı Avrupa 17. yy.daki bir dizi derin toplumsal yapısal ve entelektüel dönüşüm ile başlayan

  1. Aydınlanmanın gelişmesi ile kültürel bir proje olarak
  2. Kapitalist ve daha sonra da komünist endüstri toplumunun gelişmesi ile de toplumsal olarak kurulan bir yaşam biçimi olarak olgunluğa erişen tarihsel bir dönemdir.

Modernlik kesinlikle modernizm değildir. Modernizm sınırlar koymaktır. Modern düşüncenin dünyanın değişebileceği fikri ile birlikte doğduğunu ileri süren Baumann toplumsal ve psişik anlamda modernlik ayrımına girer. Toplumsal anlamdaki modernlik standart ümit ve suçlulukla ilgilidir. Psişik anlamda modernlik ise kimlikle, henüz olmayan, bir ödev, bir misyon ve bir sorumluluk olan varlık gerçeği ile ilgilidir.

Modern anlayış şudur: Adalet, doğruluk ve akıl için evrensel olarak uygulanabilir. Standart belirlenirken göreceliği, belirsizliği ve muğlaklığı bastırmaya çabalamıştır, farklılık bir suçtur demiştir.

Post-Modern dönem bunların karşıtıdır. Kendi dışındakiler modernleşmeye şekil ile başlıyor modernleşmeyi başaran ülkeler aydınlanma ile başladılar. Biraz rasyonelleşme, fikir, zihin sosyalite var bunun devamında zihniyet değişince teknoloji gibi şeyler geldi. Başka ülkelere adam zihni değil şekli dayatmada bulunuyor. Kıyafet değiştirirsen evinde TV olursa modern olursun ama bunun gerektirdiği zihni alt yapı olgunluk gerekiyorsa eğer buna ilişkin bişey yok bunu aratıyor sana. Osmanlı ıslahat fermanı gibi şeyler sistematik iş yapma bürokratik iş yapma ile ilgili değil.

Tek hakikat standartları biz belirleriz diyorlar ve kendilerine bağımlı hale getiriyorlar ve bağımlı olan taraf ilişkisini oluşturuyorlar o ilişkiyi kurduğun zaman yiyeceğinle eşyanla bağımlı hale geliyorsun sonra istediğin kadar itiraz et.

Onlar için bir fok balığı öldürülemez ama Bosna da öldürülene bişey olmaz. Adaleti görece yorumluyor tek bir standart kendi lehine olan standardı ile yorumluyor. Farklılığı kabul etmiyorlar siyasette ulus devleti, kapitalist, bilimde pozitivist sanatta yine pozitivist tek hakikat olacak standardını biz belirleriz diyor. Kendinin ulaştığı seviyeye kadar bunu kabul etmiyor. Tek bayrak olacağız tek millet olacağız diyor. İnsan insanın kurdudur, güçlü zayıfı yener sen zayıfsan güçlü ol ayakta kal. Kendi standardı olarak belirlediği avantajlı saydığı ne varsa tek tipçi olarak diğerlerine dayatıyor.

Müphemlik Bauman’ın çalışmalarında önemli bir yere sahip, düzensizlik kaos anlamında kullanılır. Modern dönem, kaos yerine düzen getirmek dünyaya kurallar koymak; kestirilebilir ve denetlenebilir kılmak ister Bauman’a göre bu sonuçsuzdur.

Müphemlik ; Comte da olan biz bu kainatını keşfetmedikçe hiçbir şey yapamayacağız bu bilinemeyen ne varsa kainatta toplumda bunu bilinebilir, sınanabilir hale getireceğiz kontrol etmemiz lazım. Eşyaya hâkim olmalı. Kanunu çözmeli ve hükmetmeyi çözmeli diyor. Yani dünyanın düzeni için kurallar belirlenebilir demiştir.

Modern dönemdeki insanlara göre eşya kaos döneminde kanunu bulunana kadar. Kaos psikoloji de biyolojide vs. bulununca kanunu bunu sınırlandırıyor, konumlandırıyor kontrol edebilir hale getiriyor. Kanunları bulup istedikleri gibi konumlandıracaklardı ama Bauman tek bir hakikat olmaz tek bir çerçevesi çizilmiş sınırlar olmaz bunu bulduktan sonra kaos ortadan kalmaz çünkü insan beyni sürekli yeni şeyler üretiyor. Kurumsallaşma ve rasyonelleşme kanunu getirse de her alanda bunu aramanın sıkıntıları var. Bundan dolayı Modern dönem büyük bir adam çıkaramadı hiçbir millet çıkaramadı. Çünkü sınırlandırdığı şeyler var. Komünist devletler veya batı büyük bir adam çıkaramadı. Kimyada edebiyatta sanatta deha adamlar çıkmamıştır. Dünya siyasetine yön veren adamlar çıkmamıştır.

 

Bauman, Batı Avrupa’da 17. Yüzyılda ortaya çıktığını belirttiği modernliğin kültür anlayışını bahçe kültürüne benzetir. Yani zararlı Otlardan sürekli temizlenmesi gerekli olarak görür.

Soykırımın yeterli olmadaki  gerekli koşuludur. Soykırımı Modern Kültür gibi, bahçıvanlık işi gibi ele almaktadır. Modernlik ırkçılığı olanaklı kılmak ve onu talep etmektedir.

Bauman Holocoust kavramını bunun için kullanır. Yahudilerin topluca öldürülmesi, toplumun, uygarlığın ve kültürün sonudur ve bunun araştırılması gerekir, der. Modernite ve Holocaust eserinde modernlik ve Yahudi soykırımından bahseder, bu iki kavram arasında bir ilişki vardır der.

Bahçe/Peyzaj toplumu: Toplum bir bahçedir mükemmel hale gelebilmesi için zararlı otlardan sürekli temizlenmelidir. Düzensizlik tehlikeli yabani otların varlığı zararlıdır. Peyzajlı toplum batı da bahçe tertemizdir biraz ağaç uzasa onu keserler. Peyzaj toplum modern toplumdur sınırları çiçekleri çiçeğin suyunun ne zaman döküleceği belli çiçek zarar görmüşse o ortadan kaldırılır. Ayrık otuna izin verilmez. Tek renk tek şeyden çıkmış gibi. Tektipçilik.

Sonra tekdüzeliğin insan yapısına hoyrat ve tehditkar olduğunu gösteriyor orada başka hiçbirşeye izin vermiyorsun.

Modernite peyzaj kültürünü getiriyor. Doğa ve varlıkla uyumlu değil. İnançta tevhit toplumda kesret uygundur. Eşya ile ilişkimizde de tek renk tek cami tek kıyafet tipi modernitenin getirdiği şeylerdir. Şırnak’a gidiyorsun bu TOKİ’nin diyorsunuz Ankara’ya da gidiyorsunuz bu TOKİ’nin diyorsunuz bunlar modernitenin getirdiği şeylerdir.

Rüştüne ermiş modernlik: postmodernlik, kendi imkansızlığını kabul eden modernliktir. Dünyanın büyüsünü bozmak için girişilen Ve sonunda sonuçsuz kalan uzun ve Gayretli bir mücadeleden sonra dünyanın yeniden büyülü hale getirilmesi olarak değerlendirilir.

Dünyanın büyüsünün bozulması Max Weber’e ait bir söylemdir. Dünyanın büyüsü bozuldu artık bu pozitivist aşama veya bu rasyonellikle ilgili dünyanın büyüsü bozuldu artık o başlangıçta anlayamayıp teslim olduğunuz veya sistemde gerek yok bu böyle gider dediğiniz şey veya dindarların din adamlarının rövanşta olduğu şey kutsalların dokunulmaz olduğu dönem geçti bundan sonra herşeyi konuşabiliriz daha nihilistçe davranabiliriz tartışabiliriz diyor.

Yeniden onun ihtiyaç duyduğu anlama, metafiziğe aslında insanın kendisini açıklama ihtiyacı duyduğu bilgiye insani psikolojik veya dini bilgide olabilir onun zamanının geldiğini de düşünüyor.

Otoritesizliği savunuyor mutlak iktidar ve otorite değil daha gevşek daha çoğulcu olanı savunuyor.

Post-modernitede normalde kanun yasa belli kimliğini ilan ettirmiş olsanda bu insanı anla zaruriyetini dinle sen olsan o durumda ne yapardın ona göre hareket et.

Alev Alatlı bir iş hak olabilir adalete uygun olabilir ama merhamete uygun olmayabilir diyor. Merhamet layık olan içindir adalet herkes içindir. Yani bu durumda adalet suçu işlediysen cezasını çekeceksin ama merhametli bir insan durumu gördüğünde kişinin davranışını baskı altında sergilediğini görür ve anlarsa böyle bir ceza yiyebilir diyerek onu affetmektir. Modernite buna yaklaşmaz.

Bauman;

Modernizmin zihniyetini: doğuşuyla mahkemelik olan ve ömrü davacı ya da davalı olarak mahkemelerde geçen bir zihniyet olarak görür. Yani kendisi ile kavgalıdır. Sloganı özgürlük, eşitlik, kardeşliktir.

Postmodernliği ise: otoritesini tanıdığı hiçbir mahkemenin olmamasından dolayı başvuracağı mahkemenin de olmayacağını belirtir. Sloganı özgürlük, farklılık, hoşgörüdür.

Postmodernizm müphemliğin üstesinden gelerek bunun yerine tek anlamlı kesinlik olarak gördüğü aynalı hedefleyen modern güdüler tamamen özgürleşmek, tek tiplilik ve evrenselcilik gibi modernliğin merkezi değerlerini tersine çevirmek demektir. Moderniteye bir savaştır aslında. Bir zamanlar yaptığı hatalardan, eleştirilerden hedefsizce koyulan hedeflerden vazgeçen modernliktir.

Modernizm kaçınılmaz bir şekilde baskı hiyerarşisi kurmuş olanları meşulaştırmış, ayrıca muğlaklığa yol açmıştır.

Postmodernizmi yeni bir tarihsel evre olarak anlamaktansa modernizmin kendi içinde bir aşama ya da özgül bir dönem olarak anlama çabaları da söz konusudur…

 

 

 

 

Etiketler
Daha Fazla Göster

Andcenter Editör

Çankırı İli, Orta İlçesi Kalfat Kasabası’nda 1993 yılında dünyaya geldi. İlköğretimi kendi köyünde tamamladı. 2007 senesinde Tevfik İleri Anadolu İmam-Hatip lisesine kayıt oldu. 2011 senesinde Tevfik İleri Anadolu İmam-Hatip Lisesi'nden mezun oldu. Aynı sene Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesine başladı. 2016 yılında Ankara İlahiyat’tan mezun oldu. Aynı sene Ankara Sosyal Bilimler Enstitüsü Din Sosyolojisi bölümünde yüksek lisansa başladı. Yüksek Lisans eğitimini Ankara Yıldırım Beyazit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Din Sosyolojisi Bölümü’nde tamamladı. Şuan aynı enstitüde doktora eğitimine devam etnektedir. Gaziantep ili, Şahinbey ilçesinde 2017-2018 Eğitim-Öğretim yilinda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenliği görevini yaptı. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Sosyolojisi Anabilim dalında Arş. Gör. olarak çalışti.Suan Ankara Yıldırım Beyazit Üniversitesi İslami ilimler Fakültesi'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya devam etmektedir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı