Anthony Giddens, (Baron Giddens, d. 18 Ocak 1938), İngiliz sosyolog.
Doğum yeri Londra olan yazar Londra Ulaşım’da çalışan bir katibin oğludur ve orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak büyümüştür. Ailesinde üniversiteye giden ilk kişidir. Lisans derecesini Hull Üniversitesi’nden 1959’da alan yazar daha sonra Londra Ekonomi Okulu’ndan yüksek lisans derecesini almıştır. 1961’de Leicester Üniversitesi’nde çalışmaya başlamıştır.
İngiliz toplumbiliminin gelişim merkezlerinden biri olan Leicester’da, Norbert Elias’la tanışmış ve kendi kuramsal konumunu burada oluşturmaya başlamıştır. 1969’da, İktisat Fakültesi’nin gelecekte bir alt bölümü olacak olan Toplumsal ve Siyasal Bilimler Komitesi(SPS)’nin oluşumuna katkı sağlayacağı Cambridge Üniversitesi’nde 1970’te bir konuma atanmış ve Cambridge Üniversitesi’nde 1986’da profesör olmuştur.
Yapılanma kuramı, gelenekten kopuşun adı olan modernite ve modern toplumlar üzerindeki bütünsel görüşleriyle tanınır. Sosyoloji alanındaki en önemli modern bilimcilerden biridir. 34’ten fazla kitabı 29 dilde yayınlanmıştır, yılda 1’den fazla kitap yazmış ve 200’den fazla makalesi vardır.
Giddens’ın sosyolojik düşünceye katkısını üç noktadan işaret etmek mümkündür:
- a) Yapı – eylem ikiliğini aşmak için yapılanma teorisi:
Birey, toplum, yapı ve eylem tartışmaları sosyal teorilerin inşasında önemli yer tutan konulardır. Sosyal bilim araştırmacılarının toplumsal gerçekliğin çözümlenebilme çabaları içinde özellikle yapı –eylem ikiliği temel analiz konularından biri olmuştur. Bu çaba içinde yapı- eylem ikiliği adına öncelikle referans kaynağı olarak Giddens’ın sentezleme çabaları gösterilebilir. Yapılanma teorisi Giddens’ın klasik ve çağdaş sosyoloji kuramlarına yöneltmiş olduğu bir eleştiriden ortaya çıkmıştır. Zira Giddens’a göre yapı merkezli sosyolojik kuramlar bireyin eylemlerini göz ardı etmektedirler. Giddens’ın sosyolojisinde yapılanma kuramı yapı- aktör etkileşimi merkezlidir. Giddens, işlevselci kuramda birinin diğeri içinde kaybolduğu yapı ve sistem kavramlarına kendi teorisinde açıklık getirmeye çalıştığını söylemekle beraber yapının toplumsal ilişki kalıplarını ve sistemin ise bu ilişkilerin fiilen işleyişini anlatmakta kullanılabileceğini belirtir (Çötok,2017: 15).
- b) Moderniteyi tüm genişliğiyle anlama çabası:
Giddens moderniteyi ve içerdiği değişim ve dönüşümü özellikle kendisine eşlik eden kavramlar bağlamında açıklamak ister. Bu açıklama çabası dört boyutlu modernite anlayışını ortaya koymasını sağlar. Giddens’ın modernite anlayışını ortaya koyan dört boyut söz konusudur bunlar; gözetleme, kapitalizm, endüstriyel üretim ve şiddet araçlarının merkezi denetimidir. Tüm bu boyutlar, yapılanma kuramına paralel olarak birbirleri ile ilişki içerisinde iken diğer yandan hiçbiri bir diğerine indirgenemez. Giddens için modern toplum hayatının en önemli ayırt edici unsuru modernitenin dinamizmidir ve modern dünya kontrolden çıkmış bir dünya durumundadır. Özellikle modernite ve sonrasında söz konusu olan yaşama dair tüm meseleler, küreselleşme ve geleneklerin çözülme süreci gibi durumların batılı bir yan anlama sahip olduğunu ancak tüm dünya topluluklarının bundan ziyadesiyle nasibini almış olduğunu ifade eder. Yine modernite ile daha da yükselişe geçen yoksullukla mücadele, çevreye verilen tahribatlar, iktidara karşı yapılan keyfi mücadeleler, toplumsal şiddet vb. sorunlar küreselleşmenin etkisi ile ortak sorunlardır (Çötok,2017: 16).
- c) Modernite – kapitalist dünya ekonomisi ilişkisi:
Modernite süreci ile ekonomik dünya düzeninin değişimi söz konusudur. Giddens, kapitalist sistemin yayılmasının değişen sosyal dünyayı anlamada önemli bir rolünün olduğunu vurgular. Kapitalist düzende dünya ekonomisi ile dünya sistemi oluşturulmuş ve bu ekonomik model ile ilerleyen sanayicilik de ulus devletin yükselişine katkı vermiştir. Dolayısıyla modern toplum kapitalist dünya ekonomisi, sanayicilik ve ulus devlet sisteminin kesiştiği bir düzendir. Ulus devletin yayılımını sağlayan savaş, kapitalizmin savunma sanayisini geliştirerek askeri bir dünya düzeni oluşumunu ortaya koymuştur. Giddens sosyolojisinde toplumsal yaşama ilişkin bütün olgu ve kavramların yer aldığı, bunların ilişkisellik bağlamında ele alındığı söylenilebilir. Çağdaş dönem teorisyenlerinden biri olarak Giddens, özellikle de modernite ile ortaya çıkan sosyal olguları bağlantılarla ve örneklerle masaya yatırmıştır. Modernite toplumun köklü bir dönüşüm sürecinin başlatıcısıdır ve bu dönüşümlerin incelenmesi üzerine sosyolojiye yoğun biçimde malzeme sunmuştur. Modernite, değişim, kapitalizm; endüstriyalizm, sanayi toplumu, doğanın dönüştürülmesi, yapay çevrenin gelişimi, askeri iktidar; savaşın endüstrileşmesi, gözetleme, ulus devlet gibi olgular ve bunlar arasındaki bağlantıları düşünümsellik bağlamında Giddens’ı açık analizleri ile okumak, sosyolojik sağgörüye yarar sağlamaktadır (Çötok,2017: 16-17).
Türkçe Yayınlanan Eserleri:
- Sosyoloji
Anthony Giddens; Yayına Hazırlayan: Cemal Güzel, Hüseyin Özel Ayraç Yayınevi; Sosyal Bilimler, Sosyoloji, Bilim; Ankara, Nisan 2000.
- Modernliğin Sonuçları
Anthony Giddens Ayrıntı Yayınları; Sosyoloji; 1994.
- Mahremiyetin Dönüşümü / Modern Toplumlarda Cinsellik, Aşk ve Erotizm
Anthony Giddens; Yayına Hazırlayan: Tuncay Birkan; Tercüme: İdris Şahin Ayrıntı Yayınları; Sosyal Bilimler, Sosyoloji, Bilim, Tıp-Sağlık; İstanbul, Ağustos 1994.
- İleri Toplumların Sınıf Yapısı / Marksist Yaklaşımın Eleştirisi
Anthony Giddens; Tercüme: Ömer Baldık Birey Yayıncılık; Sosyal Bilimler, Felsefe, Siyasal Bilim; İstanbul, Mart 1999.
- Retorik Hermeneutik ve Sosyal Bilimler / İnsan Bilimlerinde Retoriğe Dönüş
Hüsamettin Arslan; Yazı: Allan Megill, Anthony Giddens, Donald N. McCloskey, Gerald L. Bruns, Hans Georg Gadamer, John S. Nelson, Richard Bernstein, Richard Rorty, Steven Seidman, Zygmunt Bauman Paradigma Yayınları; Sosyal Bilimler, Sosyoloji, Felsefe.
- Sosyal Teorinin Temel Problemleri: Sosyal Analizde Eylem Yapı ve Çelişki
Anthony Giddens; Çeviren: Ümit Tatlıcan Paradigma Yayınları; Toplumbilim (Sosyoloji); İstanbul, 2005.
- Metafiziğe Giriş
Ahmet Cevizci, Anthony Giddens, Derleme, Edibe Sözen, Hakkı Hünler, Hüsamettin Arslan, John Locke, Martin Heidegger, Otto Pöggeler; Derleme: Ahmet Cevizci; Tercüme: Ahmet Cevizci, Anthony Giddens, John Locke Paradigma Yayınları; Sosyal Bilimler, Felsefe; İstanbul, Eylül 2001.
- Elimizden Kaçıp Giden Dünya
Anthony Giddens; Çeviren: Osman Akınhay Alfa Basım Yayım Dağıtım; Siyasal Bilimler, Ekonomi ve Finans : Küreselleşme; İstanbul, 2000.
- Modernliği Anlamlandırmak / Anthony Giddens’la Söyleşiler
Anthony Giddens, Christopher Pierson; Tercüme: Murat Sağlam, Serhat Uyurkulak Alfa Basım Yayın; Genel, Biyografi-Otobiyografi, Sosyal Bilimler, Sosyoloji, Siyasal Bilim; Türkçe (Orijinal Dili İngilizce).
- Sosyoloji / Eleştirel Bir Yaklaşım
Anthony Giddens; Tercüme: M. Ruhi Esengün Birey Yayıncılık; Sosyal Bilimler, Sosyoloji; Türkçe.
- Tarihsel Materyalizmin Çağdaş Eleştrisi
Anthony Giddens; Tercüme: Ümit Tatlıcan Paradigma Yayınları; Felsefe; 2000.
- Üçüncü Yol / Sosyal Demokrasinin Yeniden Dirilişi
Anthony Giddens; Tercüme: Mehmet Özay Birey Yayıncılık; Sosyal Bilimler, Siyasal Bilim, Politika; Türkçe.
- Anthony Giddens Sosyolojisi
Ali ESGİN; Anı Yayıncılık; Sosyoloji; Türkçe.
- Üçüncü Yol Arayışları ve Türkiye
Alan Zuege, Anthony Giddens, Derleme, E. Fuat Keyman, Erbatur Çavuşoğlu, H. Tarık Şengül, Hasan Bülent Kahraman, Murat Cemal Yalçıntan, Sevgi Yöney, Turan Gökaltay; Hazırlayan: Anthony Giddens, E. Fuat Keyman, H. Tarık Şengül, Murat Cemal Yalçıntan, Sevgi Yöney, Turan Gökaltay Büke Yayınları; Sosyal Bilimler, Siyasal Bilim, Politika.
- Elimizden Kaçıp Giden Dünya / Küreselleşme Hayatımızı Nasıl Yeniden Şekillendiriyor?
Anthony Giddens Alfa Basım Yayın; Sosyoloji; 2000.
- İleri Toplumların Sınıf Yapısı Marks’ın Sınıflar Teorisi, Sonraki Teoriler ve Eleştirel Değerlendirmeler
Anthony Giddens; Türkçesi: Ömer Baldık Birey Yayıncılık.
- Max Weber Düşüncesinde Siyaset ve Sosyoloji
Anthony Giddens; Tercüme: Ahmet Çiğdem Vadi Yayınları; Sosyal Bilimler, Sosyoloji, Siyasal Bilim; Türkçe.
- Modernliği Anlamlandırmak Anthony Giddens’la Söyleşiler
Anthony Giddens, Christopher Pierson; Çeviren: Serhat Uyurkulak Alfa Basım Yayım Dağıtım; İstanbul, 2001.
- Sağ ve Solun Ötesinde
Anthony Giddens; Tercüme: Müge Sözen, Sabir Yücesoy Metis Yayınları; Siyasal Bilim; 2002.
- Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori
Anthony Giddens; Tercüme: Tuncay Birkan Metis Yayınları; Sosyal Bilimler, Sosyoloji; Türkçe.
- Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori: Toplumsal Düşüncenin Klasik ve Çağdaş Temsilcileriyle Hesaplaşmalar
Anthony Giddens; Çeviren: Tuncay Birkan Metis Yayınları; İstanbul, 2001.
- Sosyal Teorinin Temel Problemleri
Anthony Giddens; Tercüme: Ümit Tatlıcan Paradigma Yayınları; Felsefe; 2005.
- Sosyoloji Eleştirel Bir Yaklaşım
Anthony Giddens; Çeviren: M. Ruhi Esengün; : İsmail Öğretir Birey Yayıncılık; Toplumbilim (Sosyoloji); Erzurum, 1994.
- Sosyolojik Yöntemin Yeni Kuralları
Anthony Giddens; Tercüme: Bekir Balkız, Ümit Tatlıcan Paradigma Yayınları; 2003.
- Tarihsel Metaryalizmin Çağdaş Eleştirisi
Anthony Giddens Paradigma Yayınları; İstanbul , 2000.
- Toplumun Kuruluşu
Anthony Giddens; Çeviren: Hüseyin Özel Bilim ve Sanat Yayınları; Modern Batı Felsefesi; Ankara , 1999.
- Ulus – Devlet ve şiddet
Anthony Giddens; Türkçeleştiren: Cumhur Atay Devin Kitap Yayın Dağıtım; Toplumbilim (Sosyoloji); İstanbul, 2005.
Kaynakça:
- wikipedia.org, Anthony Giddens, Erişim tarihi: 20 Mart 2020: https://tr.wikipedia.org/wiki/Anthony_Giddens
- gen.tr, Anthony Giddens kimdir, Erişim tarihi: 22 Mart 2020: https://www.felsefe.gen.tr/anthony-giddens-kimdir/
- ÇÖTOK, Nesrin Akıncı. “Giddens Sosyolojisinde Toplumsal Dönüşümün Temel Kavramları ve Bağlantılar: Yapılanma, Modernite ve Küreselleşme”. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi 3/5 (2017), ss.187-207.
