Bilim dünyası keşfedilen her yeni bilginin bir biri üstüne yığılması ile ilerlemeye devam ederken bilgiyi orijinal kaynağından elde etmek oldukça önemli hale gelmiştir. Bu bağlamda, bir yabancı dile sahip olmanız akademik kariyerinize adım atarken en büyük avantajınız olacaktır. Sahip olmanız gereken yabancı dil çalıştığınız alana göre değişebilse de bu günün dünyasında İngilizce lingua franca (ortak dil) kabul edilmektedir. Yazımızda tamda bu noktada tezinizi ya da akademik çalışmanızı İngilizce yazma ile ilgili karşılaşılan sorunlar ve bunlar için bazı önerilerde bulunacağız. Bu yazının esas amacı; yüksek lisans tezini ve bazı makalelerini İngilizce yazmış biri olarak edindiğim tecrübeyi sizinle paylaşarak İngilizce tez yazacaklara karar verme aşamasında ve tez yazım sürecinde yardımcı olmaktır. Aslında yazının sadece İngilizce yazmak konusunda değil aynı zamanda tez yazım sürecinde yaşanan zorluklarla ilgili de fikir vermesini umuyorum.
Akademik yazım sürecinde karşılaşılan sorunlar birçok şekilde sınıflandırılabilir ama ben kabaca insanın kendisinden, ruh halinden veya motivasyonundan kaynaklanan sorunları (1) içsel sorunlar ve doğrudan kişinin kendisinden kaynaklanmayan, çevrenin daha çok etkili olduğu faktörleri ise (2) dışsal sorunlar olarak iki gruba ayırmayı tercih ediyorum.
Tezinizi İngilizce yazmanız halinde karışılacağınız içsel sorunlar temelde psikolojik sorunlardır. Öncelikle kendinizi samimi bir şekilde değerlendirmeniz gerekmektedir. Ben bunu başarabilir miyim yoksa bir yerden sonra vazgeçer miyim? Bu sorulara verilecek dürüst bir cevap çalışmanın da akıbetini belirleyecektir. Zira çıkacağınız yol tezinizi Türkçe yazmaktan daha yavaş ve zahmetli ilerleyen bir yol olacaktır. Bir kere karar verdiğinizde kararınızdan vazgeçmeniz ciddi bir zaman ve emek kaybına sebep olacaktır.
Bu noktada, temel dil becerilerinizin ne kadar geliştiği önemlidir. Bunlardan okuma ve dinleme becerileri pasif beceriler iken konuşma ve yazma aktif becerilerdir. Zikrettiğimiz sıra ile gelişen bu beceriler içinde en son ve zor gelişeni yazma becerisidir. Eğer danışmanınız ile daha önce İngilizce yazma tecrübeniz olmadı ise kendinizi yazma konusunda denemeniz yararlı olacaktır.
Diğer bir içsel sorun karar verme sürecidir. Dil becerileri yüksek pek çok kişi İngilizce yazmayı göze alamazken dil becerileri orta düzey olan birçok akademisyen adayı İngilizce yazmaya kolayca cesaret edebilmektedir. Bu kararı vermek için bir formül sunamasak da gelecekte adım atacağınız akademik dünyada İngilizce yazılmış iyi bir tezin size sonraki adımlarınız için her zaman avantaj sağlayacağını bilmek karar vermenizi kolaylaştıracaktır.
Burada şu beş faktörü göz önünde bulundurmanız karar verme aşamasında zihninizi berraklaştıracaktır:
(1) Eğer üniversiteniz zorunlu tutmuyorsa tezinizi İngilizce yazmak daha çok geleceğiniz ile ilgili vereceğiniz bir karar olacaktır. Eğer akademik dünyada uluslararası geçerliliği olan bir yayın yapmak istiyorsanız İngilizce yazma tercihi size avantaj sağlayacaktır. Bunu şöyle bir örnekle somutlaştırabiliriz; akademik bir çalışmayı Türkçe veya İngilizce yapmak arasındaki fark Twitter’da #TrumpKimSummit başlık etiketi altında paylaştığınız Türkçe ve İngilizce mesajların ulaşacağı kişi sayısı arasındaki farkın büyüklüğü kadar devasa olacaktır
(2) İngilizce yazdığınız tezi sunacağınız ya da tezinizi takdir etmesini beklediğiniz kişiler İngilizcede en az sizin kadar ehil hatta daha ileri düzeyde olan bilim insanları olacaktır. Bu yüzden, yabancı dildeki anlatımınızın bu kişileri ikna etmeye yetecek kadar iyi olması gerekmektedir.
(3) Tezinizi İngilizce yazmak size daha geniş bir kaynak havuzu sağlayacaktır ancak çalışmanızı Türkçe yazmaktan daha yavaş ilerleyeceğini ve daha fazla sorunla karşılaşacağınızı unutmamalısınız. Bu sorunların bazılarına biraz sonra değineceğiz ancak bu kısımda karşılaşacağınız temel sorun kaynağa erişim noktasında olacaktır. Birçok tez ve makaleye internet üzerinden erişmek mümkün olsa da çalışmanızın temel kaynakları olan İngilizce yazılmış kitaplara erişmek birçok üniversitede oldukça zordur bu yüzden sık sık geniş kütüphanesi olan şehirlere seyahat etmeniz gerekebilir.
(4) Danışmanınızın İngilizce yazmanız konusunda size vereceği destek çalışmanızın başarı ile sonuçlanmasında etkili olacaktır. Danışmanınıza rağmen İngilizce yazmanız mümkün değildir. Sonuçta çalışmanızın henüz ilk tohumlarının atıldığı fikir aşamasından savunmanızı yapacağınız güne kadar yanınızda olacak kişi olan danışmanınız ile İngilizce tez yazma konusunda hem fikir olmanız gerekmektedir.
(5) Son olarak, İngilizce yazdığınız tezi büyük ihtimalle İngilizce savunacaksınız. Böylece İngilizce sunum yapmak ve telaffuz konusu için de tez savunması hazırlığınıza fazladan zaman ayırmanız gerekecektir.
İngilizce tez yazma sürecini etkileyen ikinci problem olarak belirttiğimiz dışsal faktörler ise daha çok yazmaya hazırlık, zaman yönetimi, doğru cümle yapısına karar verme, kelime seçimi ve dilbilgisi sorunları gibi teknik konulardan oluşur.
Yazmaya Hazırlık ve Zaman Yönetimi
Tezinizi İngilizce yazmaya karar verdikten sonra yazıma hazırlık aşaması zannımızca en kritik aşamadır. Zira tezinizi Türkçe yazsanız karşılaşacağınız sorunlar basit üslup ve kelime hataları olacakken İngilizce tez yazarken neredeyse her kelime için tek tek sözlüğe bakacak, doğru cümle yapısını kullanmak için internette zaman harcayacak, dilbilgisinin doğru olup olmadığından bir türlü emin olamayacak ve zaten çok kısıtlı olan zamanınızın ciddi bir oranını bu sorunlarla baş etmek için harcayacaksınız. Bu yüzden, çalışmanıza en başında yazmak için titizlikle hazırlanmanız gerekmektedir.
Çalışma konunuzdaki bölümlerin içeriklerini ve bağlantıları en başından planlamanız önem arz etmektedir. Tezinizin içerik kısmını ortaya çıkardıktan sonra bilgisayarınızda tez başlığınızın adı ile bir klasör açmak ve bu klasörün içine her bir başlık için ayrı ayrı Word dosyası oluşturmak ilerleyen zamanda faydalı olacaktır. Bunula birlikte, her bir bölümü kendi içinde yazarak ilerlemeniz işinizi kolaylaştıracak, ilerledikçe zamanla aşina olacağınız kelime sayısı ve cümle yapısı örnekleri artacaktır. Bu durum daha hızlı bir şekilde ilerlemenizi ve daha az yorulmanızı sağlayacaktır. Bu aşamada teknolojinin nimetlerinden faydalanmanız ilerlemenizi hızlandıracaktır. Örneğin, https://trello.com/ gibi siteler/uygulamalar organizasyon konusunda size yardımcı olabilir. Elbette, akıllı telefonunuzun not alma uygulamasını da kullanışlı olacaktır. Daha hızlı yazabilmek için akıllı telefonunuzun ofis programlarının sesli yazma özelliğini kullanmanız da mümkündür.
Yukarda bahsettiğimiz şekilde titizlikle planladığınız çalışmanızdaki her bir bölüm için bitiş tarihi (deadline) belirleyip bu tarihlere uymaya kendinizi zorlamanız gerekecektir. Aksi halde, tezinizi İngilizce sunacağınızı ve buna hazırlanmak için de zaman ayırmanız gerektiğini göz önünde bulunduracak olursak vakit darlığı sizi oldukça zorlayacaktır. Tez yazma sürecini yaşamış herkesin size önereceği gibi her gün belirlediğiniz bir miktarda düzenli olarak yazmanız gerekmektedir. Yani az da olsa sürekli yazmanız en iyisi olacaktır. Ancak, İngilizce yazarken yukarda zikredilen tüm sebepler birleşerek hiç bir şey yazamamanıza ya da alıntılar veya bölümler arası geçişleri yapamamanıza sebep olabilir. Bu durumu aşmak için serbest yazım (free writing) yapmanız -hatta bu serbest yazma işini Türkçe yapmanız- yararlı olacaktır.
Cümle Yapısı, Kelime ve Dilbilgisi
Bu kısımda tez yazımında ‘alet çantanız’[1] olacak ve benimde çalışmalarımda kullandığım bazı yöntemleri ve uygulamaları sizinle paylaşmaya çalışacağım. İngilizce akademik yazımda sizi en çok zorlayacak konular cümle yapısını doğru seçmek, doğru kelimeyi en uygun şekilde kullanmak ve dilbilgisi hatalarını kontrol etmek olacaktır. Akademik bir metin üzerinde çalıştığınız için bir parça da edebi bir dil kullanmanız gerekecektir. Ancak, akademik bir çalışma için Türkçe ya da İngilizce olsun sık kullanılan bazı basmakalıp ifadeler vardır. Bu kalıpları önceden araştırıp her bir başlık için oluşturduğunuz Word belgesine kaydetmek bu kalıpları hatırlamayı ve işinizi kolaylaştıracaktır. Bu kalıplar için http://www.phrasebank.manchester.ac.uk/ sayfasından yararlanabilirsiniz. Yine bu bağlamda https://www.ref-n-write.com/trial/how-to-write-a-research-paper-academic-phrasebank-vocabulary/ sayfasında tez çalışmanızın her bir bölümü için kullanabileceğiniz cümle örneklerini bölüm başlıkları altında bulabilirsiniz. Ayrıca, cümle yapısı kullanımınızı zenginleştirmek için okuma yaparken beğendiğiniz cümle kalıplarını ilerde kullanmak üzere not almanız işinizi kolaylaştıracaktır. https://translate.google.com/ hizmeti eskiye nazaran daha verimli sonuçlar almanızı sağlayacaktır. Özellikle cümle yapısında ikileme düştüğünüzde, bu uygulamanın uzun akademik cümleleri çevirmekte yetersiz kaldığını da unutmadan, kullanmaktan çekinmeyin.
Diğer bir sorun uygun kelimeyi doğru şekilde kullanmaktır. Öncelikle, çalışmanız boyunca kullanabileceğiniz iyi bir sözlük şarttır. Türkçe-İngilizce sözlük olarak genelde http://tureng.com/tr/turkce-ingilizce ve İngilizce-İngilizce sözlük olarak ise https://en.oxforddictionaries.com/ tercih edilmektedir. Basitçe bir sözcüğün anlamına bakmak için birincisi yeterliyken sözcüğün detaylı anlamı, kullanım şekilleri, kök ve tarihi gelişimi ile ilgili daha geniş malumat için ikincisi kullanılabilir. Kelime size sadece yazarken değil, okurken de çok gerekli olacağından eğer kelime dağarcığınız yeterli değilse metindeki kelimeyi tarayarak anlamını veren manuel cihazlar okuma hızınızı arttıracaktır.
Kelime seçiminde Amerikan İngilizcesi ve İngiliz İngilizcesi arasındaki ayrımın farkında olmak ve sözlük tercihinde bu noktaya dikkat etmek gerekmektedir. Kavramsal tartışmada bir kelimenin Latince kökeni için http://latin-dictionary.net/ sitesi yararlı olacaktır. Sözlük çalışmalarının öncülerinden olan ve benim de sık sık yararlandığım https://www.merriam-webster.com sitesi İngilizce-İngilizce sözlük olarak kullanılabileceği gibi, arama çubuğunun altında thesaurus sekmesi tıklanarak, kelime tekrarlarına düşmemek, kelimelerin eş anlamlılarını-zıt anlamlılarını görmek ve bağlantılı kelimeleri bulmak için de kullanılabilir. Buraya kadar zikredilen sözlükler size telaffuz desteği de sağlayacağı için tez savunması sunumuna da hazırlık yapmış olacaksınız.
Kelimelerin farklı şekillerde nasıl bir arada kullanıldığını görmek için http://www.yourdictionary.com/ sitesi çok sayıda örnek sağlarken, kelimelerin bağlamlarına bakabilmek için http://www.just-the-word.com sitesi aradığınız kelime ile ilgili oldukça fazla örnek cümle sunmaktadır. Ayrıca cümleler ve bölümler arası akışı sağlayacak bağlaçları da lazım olduğunda hızlıca kontrol etmek için bir kenara not almanız yararlı olacaktır. Aksi takdirde, birkaç bağlacı sürekli kullanarak anlatım gücünüzü zayıflatırsınız.
Akademik yazımın temel taşlarından dilbilgisi için iki önemli unsur bulunmaktadır: imla kuralları ve gramer. İmla kuralları için Word sayfasında yazı dilini İngilizce olarak ayarlamış olmanız halinde otomatik düzeltme devreye girecektir. Ancak Word sayfasındaki otomatik düzeltme siz sözcük ekledikçe genişler. Bu yüzden Word sayfasındaki otomatik düzeltmenin sözlüğüne ekleyeceğiniz kelimelerin yazılışlarının doğru olduğuna dikkat etmeniz gerekmektedir. Bunun dışında dilbilgisi denetimi için kullanabileceğiniz ikinci yol ise Grammarly programını https://www.grammarly.com/ adresinden indirerek Google Chrome’da eklenti yapmaktır. Böylece imla kuralları kontrolü kendiliğinden yapılacak ve hatalar azalacaktır.
Grammarly programı kelime kullanımınız konusunda sizi daha uygun kelime seçimi yapmanız için ya da bir gramer hatasını düzeltmeniz için uyarabilir. Ancak Grammarly açıkken yaptığınız düzeltmeler geri alınamadığı için kullanırken dikkatli olmanız gerekmektedir. Bu program ileri düzeyde dilbilgisi kontrolü de yapabilmekle beraber bunun için belli bir miktar aylık üyelik ücreti talep edilmektedir.
https://www.nounplus.net/ ise ücretsiz dilbilgisi kontrolü yaptırabileceğiniz bir diğer sitedir. Bunun dışında arama motorundan (free online grammer checkers) şeklinde arama yaparsanız karşınıza bir çok seçenek çıktığını ve örnek bir metni bu sitelerden birine rastgele yüklediğinizde her birinin ayrı ayrı düzeltme önerileri sunduğunu görürsünüz. Bu sebeple, eğer yazdığınız cümleden eminseniz bu tür programları sadece şüpheye düştüğünüzde çapraz kontrol için kullanmanız daha uygun olacaktır. Dilbilgisi konusunda bilgi sahibi olmak için sizinle aynı sorunları yaşayan insanların sorduğu soruları görmek ya da yeni başlık eklemek için https://ell.stackexchange.com/ sayfası da yararlı olacaktır. Dilbilgisi konusunda dikkat etmeniz gereken bir diğer önemli husus ise, zaman devamlılığı sağlamanızdır. Diğer bir deyişle uygun zaman kullanımı tezinizin ifade gücünü arttıracaktır.
Sonuç olarak, kariyer hedefleriniz doğrultusunda İngilizce yazmaya karar verdiğiniz tezin hazırlık ve yazım aşaması Türkçe yazılacak bir teze göre daha zaman alıcı ve zahmetli olacaktır. Tez yazım aşamasının en başında ne yaptığınızı bilmeniz, zorlukları kabullenmeniz ve ön hazırlığınızı buna göre yaparak planlı bir çalışma içine girmeniz halinde ortaya başarılı bir ürün koymanız çok da zor olmayacaktır. Başta belirttiğimiz içsel ve dışsal sorunlardan başarıyı en çok etkileyenin kişinin kendisinin ürettiği içsel sorunlar olduğunu unutmayınız. Kendi dilinizde konuştuğunuz cümleyi istediğiniz dile otomatik çeviren cihazların bile satın alınabileceği bir çağda dışardan kaynaklanan her zorluğu aşmanın mutlaka bir yolu icat edilmiştir. Şimdiden iyi yazmalar dilerim.
[1] Bu kısımda geçen “alet çantası” ifadesi Yusuf AVCI isimli kullanıcının @yusavci kullanıcı isimli Twitter hesabından paylaştığı bir mesajdan esinlenilmiştir. Söz konusu mesaj dizisi (flood) ve takipçiler tarafından yapılan yorumlar da İngilizce akademik çalışma yapanlar için oldukça faydalı bilgiler içermektedir.
Hazırlayan: Tunahan Akdaş
